Kategoria: Komunikaty Biura Prezydenta

60 rocznica

Dziś mija 60 rocznica zakończenia okupacji hitlerowskiej w Nowym Sączu. 20 stycznia 1945 roku miasto oczyszczone zostało z wojsk niemieckich i do Sącza wkroczyły oddziały 38 Armii gen. płk. Kiryła Moskalenki, wchodzącej w skład 4 Frontu Ukraińskiego gen. armii Iwana Pietrowa.
18 stycznia 1945 o godz. 5.20 podłożona w zamku przez partyzantów angielska mina zegarowa wywołała silny wybuch; zamek (wraz z arsenałem i załogą) i jego otoczenie legły w gruzach. Wkrótce po wybuchu Niemcy wysadzili mosty kolejowy i drogowy na Dunajcu.
W walkach o Nowy Sącz brały udział pułki 76 Perekopskiej Dywizji Artylerii Przeciwlotniczej, dowodzonej przez płk. Fiodora Bolbata.
Wieczorem 20 stycznia 1945 dla uczczenia tego sukcesu 4 Frontu Ukraińskiego w Moskwie oddano 20 salw artyleryjskich, a Nowy Sącz został wymieniony w komunikacie wojennym. W ciągu 6 dni działań zaczepnych front przesunął się na zachód o prawie 100 km. W tych dniach od bomb sowieckich i niemieckich zginęło kilkudziesięciu sądeczan, m.in. Helena Mrówka oraz Halina Szurmiakowa - harcerka, uczestniczka tajnego nauczania podczas okupacji (napisano o niej książkę „Taterniczka ducha”). Wkrótce walki z Sądecczyzny przeniosły się na Podhale i Żywiecczyznę. Komendantem wojennym miasta został płk Nagatkin.
W styczniowych na Sądecczyźnie poległo 736 żołnierzy rosyjskich (spoczywają w zbiorowych mogiłach na cmentarzu komunalnym przy ul. Rejtana).
Sądeczanie przystąpili do odbudowy miasta i regionu ze zniszczeń wojennych.
Nowy Sącz należał do najbardziej zniszczonych miast Małopolski: obiekty mieszkalne, użyteczności publicznej i przemysłowe zostały w 60 proc. zniszczone i zdewastowane. Niemcy zamordowali 958 osób, do obozów śmierci wywieźli 2,5 tys. osób, zamęczyli 1090 Żydów sądeckich, a w obozach stracili 11,5 tys.
20 stycznia 1945 r. skończyła się 65-miesięczna okupacja: okres egzekucji ulicznych, wywózek do obozów koncentracyjnych i na roboty do Niemiec, zakazu nauczania w szkole języka polskiego, geografii i historii ojczystej, napisów „Nur für Deutsche”.
Pierwszym prezydentem Nowego Sącza został przedwojenny włodarz miasta Roman Sichrawa.

*

Prezydent Nowego Sącza Jozef Antoni Wiktor polecił uporządkować mogiły żołnierzy rosyjskich poległych podczas walk o Nowy Sącz w styczniu 1945 r., zarówno na cmentarzu komunalnym, jak i przy al. Wolności (pomnik). Pamięć o przelanej, żołnierskiej krwi zaakcentowano świeżymi kwiatowymi paletami i zapaleniem symbolicznych zniczy.
W sobotę, 22 stycznia na strzelnicy LOK przy ul. Tarnowskiej zaplanowano tradycyjne zawody strzeleckie o Zimowy Puchar Wyzwolenia. Organizatorem zawodów jest klub strzelecki „Snajper”, ZP LOK i Stowarzyszenie Współpracy Polska-Wschód.

Na zdjęciu: Bohaterstwo Nowego Sącza podczas okupacji niemieckiej zostało zauważone przez władze państwa przyznaniem miastu w 1946 r. Krzyża Grunwaldu.