Kategoria: Komunikaty Biura Prezydenta

Pierwsi Niepodlegli (III): Bronisław Chruściel. Najmłodszy Legionista

Prezentujemy kolejny film z cyklu krótkometrażowych impresji filmowych, realizowanych w ramach projektu edukacyjno-badawczo-filmowego „Pierwsi Niepodlegli”, odbywającego się w miastach, które już pod koniec października 1918 r. zrzuciły jarzmo zaborcze. Tym razem historia najmłodszego legionisty Bronisława Chruściela.

Bronisław Chruściel (1899-1965), był jednym z najmłodszych żołnierzy, którzy w sierpniu 1914 r. zaciągnęli się do tworzonych na progu I wojny światowej  polskich oddziałów, późniejszych Legionów Polskich. Pod koniec wojny odegrał ważną rolę w zwycięskim przewrocie niepodległościowym w Nowym Sączu, a w wolnej Polsce i podczas II wojny światowej zrobił karierę wojskową.

***

Bronisław Chruściel (ur. 20 października 1899 r. w Marcinkowicach, zm. 19 marca 1965 r. w Bexhill-on-sea w Anglii) - Legionista, generał brygady Wojska Polskiego. 

Absolwent Gimnazjum I w Nowym Sączu. Uczestnik Polskich Drużyn Strzeleckich i Drużyny Harcerskiej im. S. Czarneckiego. W sierpniu 1914 zgłosił się do Legionów Polskich i wziął udział w walkach nad Wisłą i Nidą. Po kilku tygodniach, w trakcie choroby, jako małoletni, został odesłany do domu. W lutym 1917 r. został wcielony do armii austriackiej. Walczył na froncie rosyjskim i serbskim. W sierpniu 1918 r. awansował na chorążego. Urlopowany, powrócił do Nowego Sącza. Zaangażował się w antyaustriackie działania konspiracyjnej organizacji „Wolność” i POW. Należał do najaktywniejszych członków Milicji Wojskowej, która 31 października 1918 r. opanowała sądecki garnizon.

W Wojsku Polskim rozpoczął służbę w 1. Pułku Strzelców Podhalańskich w Nowym Sączu, potem m.in. w 5. pułku piechoty Legionów. Uczestnik wojen z Ukraińcami i bolszewikami (ranny podczas wyprawy kijowskiej). Absolwent Wyższej Szkoły Wojennej (1931). W 1939 r. przebywał w Sztabie Naczelnego Wodza, internowany w Rumunii. Przedostał się do Paryża i w styczniu 1940 r. został komendantem Szkoły Podchorążych Piechoty w Coetquidan. Po klęsce armii francuskiej ewakuował się do Anglii. Do listopada 1942 r. był dowódcą 2. Batalionu Strzelców I Korpusu, później w Oddziale Operacyjnym Sztabu Naczelnego Wodza. W październiku 1944 r. został przeniesiony do II Korpusu na froncie włoskim. 

W styczniu 1945 r. awansował na pułkownika i został dowódcą 1. Brygady Strzelców Karpackich. Walczył nad rzeką Senio i Santerno, wziął udział w zdobyciu Bolonii. W lipcu 1945 r. powrócił do Londynu, gdzie do września 1946 r. był szefem Służby Opieki nad Żołnierzem przy Sztabie Głównym. Po demobilizacji pozostał na emigracji i osiadł w Londynie. Był członkiem Instytutu Józefa Piłsudskiego i innych organizacji kombatanckich. W 1964 r. awansował na generała brygady. 

Odznaczony m.in. Srebrnym i Złotym Orderem Virtuti Militari, czterokrotnie Krzyżem Walecznych oraz Medalem Niepodległości.

Biogram Bronisława Chruściela powstał na podstawie opracowania Jerzego Gizy. 

Tekst i film powstały w ramach projektu edukacyjno-badawczo-filmowego „Pierwsi Niepodlegli”, zrealizowanego przy wsparciu finansowym Miasta Nowego Sącza.  

***

„Pierwsi Niepodlegli” to makroregionalny, dwuletni (2017-2018) projekt badawczo-edukacyjno-filmowy, mający na celu skuteczne przywrócenie wspólnocie narodowej pamięci o serii niesłusznie zapomnianych, zwycięskich zrywów niepodległościowych w ówczesnej Galicji i na Śląsku Cieszyńskim, dzięki którym polskie instytucje przejęły tutaj pełną władzę z rąk zaborców jako pierwsze w całym kraju, kilkanaście dni wcześniej niż w Warszawie. To właśnie obszar między Cieszynem a Sanokiem był bowiem pierwszym realnie niepodległym regionem obszarem w odradzającej się, po okresie zaborów, Rzeczpospolitej.

Wydarzenia z października 1918 r. są jednak wciąż szerzej nieznane naszym rodakom. Tymczasem pozostają do dziś wzorcowym przykładem obywatelskiej aktywności i szlachetnej współpracy ponad podziałami – nie powiodłyby się bez współdziałania na co dzień wręcz wrogo się traktujących środowisk i stronnictw, a także bez ich kooperacji w skali całego makroregionu. Te wspólnie podjęte na rzecz Ojczyzny wysiłki najlepiej ilustruje fakt, że np. sporą część wyzwolicieli Tarnowa stanowili… sądeczanie, a na czele przewrotu wojskowego w Krakowie stanęli tarnowianie. Nawiązując do tych faktów, inicjatorzy projektu chcą wspomóc integrację wewnętrzną i zewnętrzną uczestniczących w nim wspólnot lokalnych oraz wzmocnić – wokół chlubnych wydarzeń historycznych – ich wspólną, regionalną i ogólnonarodową tożsamość.

Ożywiając pamięć o pionierskich zasługach dla Niepodległej, organizatorzy chcą przypomnieć także, że nasz region pozostawał najdłużej zniewoloną częścią Polski. Został też najbardziej doświadczony w trakcie I wojny światowej.

W szczególny sposób projekt adresowany jest do społeczności następujących miast/ subregionów Małopolski: Cieszyna, Krakowa, Nowego Sącza, Rzeszowa, Tarnowa, Wadowic i Zakopanego/Nowego Targu a także Bochni, czy Sanoka, czyli do wszystkich ośrodków, które już 31 października 1918 r. lub dnia następnego realnie wybiły się na niepodległość.

W następnej kolejności projekt kierowany jest także do mieszkańców innych miejscowości Małopolski, Śląska Cieszyńskiego i Podkarpacia, które odzyskiwały wolność w pierwszych dniach pamiętnego listopada 1918 r. 

Szczegóły projektu na stronie internetowej: PIERWSI NIEPODLEGLI 

Autor: Biuro Prasowe UM/AM
Dodano: 2018-08-06 12:12:02