Kategoria: Komunikaty Biura Prezydenta

Odsłonięto tablicę upamiętniającą 66 rocznicę likwidacji getta

W Nowym Sączu odsłonięto tablicę upamiętniającą 66 rocznicę likwidacji getta. Znajduje się ona na ścianie kamienicy przy skrzyżowaniu ulic Franciszkańskiej z Kazimierza Wielkiego. W tym to budynku 66 lat temu, w maju 1942 r., hitlerowscy oprawcy zamordowali 81 osób z rodzin Nainstadtów, Millerów, Perlów i innych.



W skromnej uroczystości odsłonięcia tablicy uczestniczyli prezydent Ryszard Nowak oraz Jakub Muller – świadek tamtych wydarzeń.




List odczytany na okoliczność odsłonięcia tablicy pamiątkowej

Stoimy dziś w miejscu, które było dawniej częścią dzielnicy żydowskiej w Nowym Sączu, w której życie toczyło się od soboty do soboty.
Wspólnota losów polsko-żydowskich w Nowym Sączu sięga swoimi początkami XVII wieku. Żywotna społeczność Żydów w naszym mieście przyczyniła się do rozwoju rzemiosła i handlu – głównych źródeł dobrobytu miasta, ubogacając kulturę poprzez wyrosły tutaj silny ośrodek chasydzki, którego najbardziej znanym przedstawicielem był Chaim Halberstam – cadyk ceniony i szanowany za swoją głęboką mądrość i humanizm również przez nowosądecką, polską inteligencję.
Dziś zanurzamy się w przeszłość, w świat, który bezpowrotnie minął.
Dlatego ta podróż w przeszłość wymaga wyobraźni. Niech przemówi odsłaniana dziś tablica upamiętniająca holocaust sądeckich Żydów.
66 lat temu, w maju 1942 r., w tej kamienicy hitlerowscy oprawcy zamordowali 81 osób z rodzin Nainstadtów, Millerów, Perlów i innych. Eksterminacja dotknęła w sądeckim getcie wiele tysięcy osób, obywateli miasta i powiatu sądeckiego. Praktycznie wszystkich wywieziono do obozów lub zamęczono na miejscu.
W okresie międzywojennym trzydziestotysięczny Nowy Sącz zamieszkiwało blisko dziesięć tysięcy Żydów. W większości byli to drobni sklepikarze i rzemieślnicy, wiele rodzin utrzymywało się z dorywczych zajęć. Zamożni kupcy, właściciele większych wytwórni i fabryczek znajdujących się na terenie miasta i w okolicy oraz inteligencja tworzyli górne, łatwiej asymilujące się warstwy społeczności żydowskiej. Oprócz instytucji religijnych i dobroczynnych gmin istniały liczne żydowskie stowarzyszenia i organizacje o charakterze charytatywnym, edukacyjnym, ekonomicznym i kulturalnym.
Był to świat wielobarwny, o bogatej kulturze.
Stojący wśród nas Pan Jakub Muller, wspominając przedwojenne lata w Sączu, wielokrotnie mówi o generalnie zgodnym współżyciu Polaków i Żydów, którzy też przecież tymi Polakami byli.
- Współpracowaliśmy, odwiedzaliśmy się w domach – powiada pan Jakub.
Okupacja hitlerowska w Polsce oznaczała zagładę dla ludności żydowskiej. Tak samo, jak we wszystkich innych miejscowościach Generalnego Gubernatorstwa, władze hitlerowskie pozbawiły Żydów praw socjalnych i ekonomicznych, odizolowały od reszty społeczeństwa i zatrudniły przymusowo w obozach pracy.
Jesienią 1940 roku utworzono zamknięte murem getto w części centralnej miasta pomiędzy Rynkiem i zamkiem oraz tzw. „getto dla pracujących”, czyli obszar zatrudnienia dla Żydów na terenie dzielnicy Piekło. Wyjście poza getto i pomoc osobie z getta były karane śmiercią.
Zbiorowych egzekucji ludności żydowskiej, zapoczątkowanych już w 1940 r., hitlerowcy dokonywali na polach nad Dunajcem, na terenie żydowskiego cmentarza.
W sierpniu 1942 r. nastąpiła likwidacja getta w Nowym Sączu. W dniach od 23 do 28 sierpnia, przepędzonych na dworzec kolejowy mieszkańców getta załadowano do wagonów i wywieziono do obozu zagłady w Bełżcu
Odsłaniana dziś tablica niech będzie wyrazem hołdu i pamięci o mieszkańcach Nowego Sącza, którzy żyli od wieków w mieście nad Dunajcem i Kamienicą, tworzyli jego kulturę i infrastrukturę, wpisali się na stałe w dzieje Królewskiego grodu.
Cześć ich pamięci!
Mam nadzieję, że ludzkość wyciągnęła odpowiednie wnioski z okrutnego czasu II wojny i nie dopuści już nigdy do podobnej zagłady.

Małgorzata Grybel

Autor: -
Dodano: 2008-09-15 00:00:00