NOWY SĄCZ

Herb Miasta Nowego Sącza
  • Urząd
    • Urząd miasta
      • Władze miasta
        • Prezydent
        • Skarbnik
        • Zastępcy Prezydenta
        • Sekretarz
        • Patronaty Honorowe Prezydenta Nowego Sącza
        • Władze Miasta w poprzednich kadencjach
          • Prezydent Miasta VII kadencji
          • Zastępcy Prezydenta Miasta VII kadencji
          • Skarbnik Miasta do VII kadencji
          • Sekretarz Miasta VII kadencji
      • Wydziały
        • Biuro Aktywności Obywatelskiej
        • Biuro Prasowe i Promocji
        • Biuro Radców Prawnych
        • Biuro Rady Miasta
        • Biuro Zamówień Publicznych
        • Komenda Straży Miejskiej
        • Miejski Rzecznik Konsumentów
        • Samodzielne Stanowisko ds. Audytu Wewnętrznego
        • Samodzielne stanowisko ds. Bezpieczeństwa i Higieny Pracy
        • Samodzielne stanowisko ds. Nadzoru Właścicielskiego
        • Stanowisko Geodety Miasta
        • Urząd Stanu Cywilnego
        • Wydział Architektury i Urbanistyki
        • Wydział Bezpieczeństwa i Kontroli Wewnętrznej
        • Wydział Budżetowy
        • Wydział Edukacji i Wychowania
        • Wydział Geodezji i Nieruchomości
        • Wydział Inwestycji
        • Wydział Komunalnej Obsługi Miasta
        • Wydział Komunikacji Społecznej i Kultury
        • Wydział Księgowy
        • Wydział Ochrony Zdrowia i Pomocy Społecznej
        • Wydział Organizacyjno-Administracyjny
        • Wydział Pozyskiwania Funduszy
        • Wydział Podatkowy
        • Wydział Przedsiębiorczości
        • Wydział Sportu i Turystyki
        • Wydział Spraw Obywatelskich i Ewidencji Ludności
        • Wydział Środowiska
        • Wydział Transportu i Komunikacji
        • Wydział Zarządzania Kryzysowego
      • Funkcjonowanie Urzędu Miasta
        • Regulamin organizacyjny
          • Regulamin organizacyjny
          • Nadzór Urzędu Miasta
        • Dane teleadresowe Urzędu Miasta
        • Wizja i misja Miasta
        • Kodeks etyczny pracowników UM
        • Wynajem sali ratuszowej
      • Organizacje pozarządowe
        • Informacje dla NGO
        • Program współpracy z NGO
        • Konsutacje społeczne z NGO
          • 2023 - konsultacje społeczne
          • 2022 - konsultacje społeczne
          • 2020 - konsultacje społeczne
          • 2021 - konsultacje społeczne
          • 2019 - konsultacje społeczne
          • 2018 - konsultacje społeczne
          • 2017 - konsultacje społeczne
          • 2016 - konsultacje społeczne
          • 2015 - konsultacje społeczne
          • 2014 - konsultacje społeczne
        • Wykaz NGO w Nowym Sączu
          • Ewidencja stowarzyszeń zwykłych
          • Kluby sportowe i stowarzyszenia
          • Zaopiekuj się profilem swojej organizacji
        • Dotacje z budżetu Miasta
          • Małe granty
            • 2023 - małe granty
            • 2022 - małe granty
            • 2021 - małe granty
            • 2020 - małe granty
            • 2019 - małe granty
            • 2018 - małe granty
            • 2017 - małe granty
            • 2016 - małe granty
            • 2015 - małe granty
            • 2014 - małe granty
            • 2013 - małe granty
            • 2012 - małe granty
            • 2011 - małe granty
          • Otwarte konkursy ofert
            • Pożytek publiczny
              • 2023
              • 2022
              • 2021
              • 2020
              • 2019
              • 2018
              • 2017
              • 2016
              • 2015
              • 2014
              • 2013
              • 2012
              • 2011
              • 2010
              • 2009
              • 2008
              • 2007
              • 2006
              • 2005
              • 2004
            • Sport
              • 2023
              • 2022
              • 2021
              • 2020
              • 2019
              • 2018
              • 2017
              • 2016
              • 2015
              • 2014
              • 2013
              • 2012
              • 2011
              • 2010
              • 2009
              • 2008
          • Generator ofert i sprawozdań eNGO
        • Wsparcie pozafinansowe NGO
        • Sprawy NGO w urzędzie
          • Zakładanie stowarzyszenia zwykłego
          • Zaświadczenie z ewidencji stowarzyszeń zwykłych
          • Likwidacja stowarzyszenia
          • Zakładanie klubu sportowego
          • Zaświadczenie z ewidencji klubów sportowych
          • Powołanie terenowej jednostki organizacyjnej stowarzyszenia
        • 1,5% podatku w Nowym Sączu
        • Miejska Rada Pożytku Publicznego
        • Nagroda Prezydenta Miasta
        • ABC NGO
          • Ustawa o działalności
          • Prawo o stowarzyszeniach
          • Prawo o fundacjach
          • Nadzór nad działalnością stowarzyszeń i fundacji
          • Dostępność
          • Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych
        • Materiały do pobrania
        • Pozarządowy Nowy Sącz - Facebook
        • Kontakt
        • Komunikaty NGO
        • Miejsce Aktywności Mieszkańców
        • Archiwum
      • Finanse
        • Budżet miasta
          • Budżet miasta w 2023 r
          • Budżet miasta w 2022 r
          • Budżet miasta w 2021 r
          • Budżet miasta w 2020 r
          • Budżet miasta w 2019 r
          • Budżet miasta w 2018 r
          • Budżet miasta w 2017 r
          • Budżet miasta w 2016 r
          • Budżet miasta w 2015 r
          • Budżet miasta w 2014 r
          • Budżet miasta w 2013 r
          • Budżet miasta w 2012 r
        • Sprawozdania finansowe
      • Projekty realizowane przez Miasto Nowy Sącz
        • Programy realizowane ze środków budżetu państwa
        • Projekty realizowane przez Miasto Nowy Sącz (2003-2006)
        • Projekty realizowane przez Miasto Nowy Sącz (2006- )
        • Przedsięwzięcia dofinansowane z NFOŚiGW
        • Programy i granty - aktualności
        • Programy i granty - aktualności - dofinansowanie do OZE
        • Pozostałe projekty
          • Rewitalizacja
      • Dokumenty strategiczne miasta
        • Strategia Rozwoju Nowego Sącza 2020 i sprawozdania z realizacji
        • Strategia Rozwoju Miasta Nowego Sącza 2020-2030
      • Wybory i referenda
        • Wybory Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej - 2020 r. (BIP)
        • Wybory do Sejmu RP i do Senatu RP - 2019 r. (BIP)
        • Wybory posłów do Parlamentu Europejskiego 2019
        • Wybory Samorządowe 2018
        • Wybory do Sejmu RP i Senatu RP - 2015 r.
        • Referendum ogólnokrajowe 2015
        • Wybory Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej - 2015 r.
        • Wybory posłów do Parlamentu Europejskiego 2014
        • Wybory Samorządowe 2014
        • Wybory do Sejmu RP i do Senatu RP - 2011r.
        • Wybory Samorządowe 2010
        • Wybory Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej - 2010r.
      • Spisy powszechne
    • Rada Miasta
      • Kompetencje Rady Miasta
      • Skład osobowy
      • Prezydium Rady
      • Komisje
        • Komisja Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego
        • Komisja Edukacji
        • Komisja Finansów Publicznych
        • Komisja Infrastruktury i Środowiska
        • Komisja Kultury, Sztuki i Współpracy z Miastami Partnerskimi
        • Komisja Rewizyjna
        • Komisja Skarg, Wniosków i Petycji
        • Komisja Sportu i Turystyki
        • Komisja Statutowo-Prawna
        • Komisja Zdrowia i Polityki Społecznej
      • Informacje o pracach Komisji Rady Miasta Nowego Sącza
      • Kluby Radnych Miasta Nowego Sącza
      • Plan pracy Rady Miasta
      • Sesje Rady Miasta
      • Informacje o najbliższych sesjach Rady Miasta
      • Porządek obrad sesji, projekty uchwał
      • Transmisje obrad Rady Miasta Nowego Sącza
      • Imienne wykazy głosowań radnych
      • Interpelacje i zapytania radnych
      • Rejestr odznaczeń i tytułów
      • Rejestry uchwał
      • Uchwały
      • Młodzieżowa Rada Miasta
        • Prezydium Młodzieżowej Rady Miasta
        • Statut MRM
        • Protokoły z sesji MRM
        • Archwum MRM
          • 2020 - archiwum MRM
          • 2021 - archiwum MRM
          • 2022 - archiwum MRM
      • Ławnicy sądowi na kadencję 2020-2023
        • Ławnicy sądowi - ogłoszenie o naborze
        • Zasady i tryb zgłaszania ławników
        • Wzór karty zgłoszenia
        • Wykaz wymaganych załączników do karty zgłoszenia
        • Wybrani ławnicy sądowi na kadencję 2020-2023
      • Statut Miasta Nowego Sącza
      • Prawo lokalne
      • Zarządy Osiedli
      • Archiwum
    • Miejskie Jednostki Organizacyjne
      • Domy pomocy społecznej
      • Ośrodek Wsparcia i Terapii Rodzin w Nowym Sączu
      • Miejski Ośrodek Kultury
      • Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
      • Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji
      • Miejski Zarząd Dróg
      • Nowosądecki Inkubator Przedsiębiorczości
      • Miejskie przedszkola
      • Miejskie szkoły podstawowe
      • Miejskie szkoły ponadpodstawowe
      • Miejskie placówki opiekuńczo-wychowawcze
      • Miejskie placówki oświatowe i wychowawcze
      • Nowosądecka Mała Galeria
      • Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla Nowego Sącza
      • Sądecka Biblioteka Publiczna
      • Sądecki Urząd Pracy
      • Zespół Świetlic Środowiskowych
      • Zespół Żłobków Miejskich
      • Zespół Scentralizowanej Obsługi Finansowo-Księgowej
    • Spółki komunalne
      • Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne Spółka z o.o.
      • Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Spółka z o.o.
      • Nowosądecka Infrastruktura Komunalna Spółka z o.o.
      • NOVA - Spółka z o.o.
      • Sądecka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
      • Sądeckie Towarzystwo Budownictwa Społecznego
      • Sądeckie Wodociągi Spółka z o.o.
      • Spółka Miejski Klub Sportowy "SANDECJA" S.A. w Nowym Sączu
    • Zamówienia publiczne
      • Urząd Miasta - wartość równa lub przekraczająca 130 000 PLN
      • Jednostki Miasta - wartość równa lub przekraczająca 130 000 PLN
      • Inne podmioty - wartość równa lub przekraczająca 130 000 PLN
      • Poniżej 30 000 €
      • Poniżej 14 000 €
      • Urząd Miasta - powyżej 14 000 €
      • Jednostki Miasta - powyżej 14 000 €
      • Plan postępowań o udzielenie zamówień
      • Koncesje
      • Platforma zakupowa
  • Miasto
    • Nasze Miasto
      • Plan miasta
      • Historia
        • Krótka historia
        • Najważniejsze wydarzenia
        • Honorowi Obywatele Miasta
        • Historia herbu
        • Akt odtworzony
        • Królewskie regalia
        • Zabytki
        • Pomniki sądeckie
        • Podania i legendy
          • Legenda obrazu Przemienienia Pańskiego
          • Legenda o źródełku przy murach miejskich
          • Złowróżbne malowidła i nawiedzony dom.
          • Alchemik z nowosądeckiego rynku
          • Dziewczę z Sącza
      • Nowy Sącz dzisiaj
        • Brama Beskidów
        • New York - New Sącz
        • Starówka - jak nowa
        • Walory Nowego Sącza
        • Miasto kreatywnych ludzi
        • Miasto wiedzy
        • Miasto kwiatów i zieleni
        • Sądeckie monety
      • Geografia
      • Przyroda
      • Statystyki
        • Demografia
        • Nowy Sącz w liczbach
      • Galeria zdjęć
        • Stary Nowy Sącz
        • Ścieżki rowerowe w Nowym Sączu (asfaltowe)
        • Nowy Sącz na starych kartach pocztowych
        • Galerie autorskie
        • Galerie konkursowe
      • Miasta partnerskie
        • Elbląg (Polska)
        • Columbia County (USA)
        • Stara Lubowla (Słowacja)
        • Preszów (Słowacja)
        • Kiskunhalas (Węgry)
        • Netania (Izrael)
        • Stryj (Ukraina)
        • Narwik (Norwegia)
        • Tarnów (Polska)
        • Gabrowo (Bułgaria)
        • Suzhou (Chiny)
        • Schwerte (Niemcy)
        • Tropea (Włochy)
        • Troki (Litwa)
        • Miasta zaprzyjaźnione
      • Wydawnictwa Urzędu Miasta
      • Osiedla miasta
      • Zobacz też inne strony
    • Informacje
      • Aktualności
        • Komunikaty Biura Prasowego
        • Wydarzenia
        • Inwestycje
        • Kultura
        • Koronawirus - ważne informacje!
        • Komunikaty Komendy Straży Miejskiej
        • Media o nas
        • Budżet obywatelski Nowego Sącza
        • Nowy Sącz 2007-2018
        • Budowa nowego mostu heleńskiego
        • Gospodarka odpadami
        • Pomoc Ukrainie
        • ITPOK – informacje dla Mieszkańców
        • Przedsiębiorczość - news
        • Programy i granty - aktualności
      • Stowarzyszenie Sądecki Obszar Funkcjonalny
        • Aktualności SOF
        • Zamówienia publiczne SOF
        • O Stowarzyszeniu
        • Kontakt SOF
      • Obwieszczenia - Zawiadomienia - Komunikaty
        • Ostrzeżenia i alarmy
        • Zagospodarowanie przestrzenne (BIP)
        • Oferty pracy w Urzędzie (BIP)
        • Oferty pracy w jednostkach - pozostałe stanowiska
        • Pozostałe komunikaty (BIP)
      • Ważne telefony
      • Informacje dla niesłyszących (link do BIP)
        • Imprezy w mieście
      • Wydział Komunalnej Obsługi Miasta
        • Aktualności Wydziału Komunalnej Obsługi Miasta
        • Odpady
          • Harmonogram odbioru
            • Harmonogram 2022
            • Harmonogram 2023
          • PSZOK
          • Deklaracja
          • Stawki opłat
          • Edukacja ekologiczna
            • EkoKolorowanki
            • Prelekcje
            • Prawidłowa segregacja - ulotka
          • Regulacje prawne i inne
          • Wyszukiwarka odpadów
          • Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny
          • Analiza stanu gospodarowania odpadami komunalnymi
          • Poziomy odzysku i recyklingu
          • Informacje o podmiocie świadczącym usługę odbioru odpadów
          • Przeterminowane leki
          • Ankieta bioodpady- kompostowniki
        • Zieleń
          • Parki miejskie
          • Galeria zdjęć
          • Konkurs - "Nowy Sącz Miastem Kwiatów i Zieleni"
          • Wycinka drzewa - zgłoszenie
          • Barszcz Sosnowskiego
          • Ogród Motyli
        • Zwierzęta
          • Aktualności zwierzęta
          • Zwierzęta domowe
          • Zwierzęta bezdomne
          • Koty wolno żyjące
          • Zwierzęta dzikie
          • Deratyzacja w mieście
          • Ważne dokumenty
          • Psi wybieg
        • Cmentarze
          • Cmentarze komunalne
          • Grobonet
          • Sprowadzanie zwłok
        • Mienie komunalne
          • Miejsca pamięci narodowej
          • Tablice miejskie
          • Place zabaw
          • Stacje rowerowe
          • Siłownie
          • Boiska sportowe
          • Rynek Maślany
          • Szalet miejski
          • Psi wybieg
        • Energia
          • Grupa Zakupowa Energii Elektrycznej
          • Planowanie energetyczne
          • Stacja ładowania pojazdów Miasto Nowy Sącz
        • Odśnieżanie
        • Dzikie wysypiska
        • Utrzymanie porządku i czystości
        • Kanalizacja deszczowa
          • Druk wniosku
          • Retencja
          • Mapa deszczówki
          • Zgłoś awarię
        • Kontakt
      • Sprawy społeczne
        • Nowosądecka Karta Rodziny
        • Mniejszości narodowe
        • Poradnik seniora
          • Aktualności senioralne
          • Nowosądecka Karta Seniora
          • Ogólnopolska Karta Seniora
          • Rada do spraw Polityki Senioralnej
          • Centrum Sądeckiego Seniora
          • Dzienny Dom Seniora
          • Kluby Seniora w Nowym Sączu
          • Kontakt
      • Miejski System Powiadamiania SMS
      • Komunikacja
      • Ochrona środowiska
        • Program ochrony środowiska i plan gospodarki odpadami
      • Rejestr żłobków (link zewn.)
      • Nieodpłatna pomoc prawna (link do BIP)
    • Ochrona Zdrowia
      • Profilaktyka, promocja zdrowia
      • Placówki
      • Apteki
      • Wykaz defibrylatorów na terenie Miasta Nowego Sącza
    • Turystyka
      • Centrum Informacji Turystycznej - Małopolski System Informacji Turystycznej
      • Sądecka Marka Turystyczna
      • Organizacje turystyczne
      • Szlaki turystyczne
        • Szlaki spacerowe w Nowym Sączu
        • Szlaki i ścieżki rowerowe
        • Ścieżka przyrodnicza "Las Falkowski"
        • Szlaki spacerowe w okolicy Nowego Sącza
        • Szlaki narciarskie
        • Szlaki piesze górskie
      • Najbliższa okolica
        • Doliną Popradu do Krynicy
        • Doliną Dunajca do Krościenka
        • Nowy Sącz - Chełmiec - Podegrodzie - Naszacowice - Stary Sącz
        • Gorlice i okolice
        • Nowy Sącz - Limanowa - Mszana Dolna - Rabka
        • Spływ Dunajcem
    • Kultura i sztuka
      • Instytucje i stowarzyszenia
        • Miejski Ośrodek Kultury
        • Nowosądecka Mała Galeria
        • Sądecka Biblioteka Publiczna
        • Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ
        • Muzeum Okręgowe
        • Pałac Młodzieży
      • Zespoły artystyczne
        • Regionalny Zespół Pieśni i Tańca Lachy
        • Zespół Regionalny Sądeczanie
        • Regionalne Towarzystwo Pieśni i Tańca Dolina Dunajca
        • Zespół Regionalny Sądeczoki
        • Orkiestra Reprezentacyjna Straży Granicznej
        • Chór Scherzo
        • Chór im. Jana Pawła II
        • Chór Immaculata
        • Chór Kameralny Bazyliki św. Małgorzaty
        • Chór Męski Echo II
      • Kina
    • Gospodarka
      • Przedsiębiorczość
      • Zainwestuj w Nowym Sączu
      • Nowosądecki Program Rozwoju Przedsiębiorczości
      • Otoczenie biznesu
      • Komisja Wspólna STiSG
      • Włącz myślenie. Postaw na przedsiębiorczość - VII edycja
      • Marka "Sądeckie"
      • Kalendarz imprez gospodarczych
      • Archiwum wydarzeń
      • Usługi skierowane do przedsiębiorców
    • Sport
      • Kluby sportowe i stowarzyszenia
    • Oświata
      • Przedszkola publiczne
      • Szkoły Podstawowe - publiczne
      • Szkoły ponadpodstawowe - publiczne
      • Niepubliczne przedszkola i inne formy wychowania przedszkolnego
      • Niepubliczne szkoły artystyczne
      • Niepubliczne szkoły podstawowe
      • Niepubliczne szkoły ponadpodstawowe dla młodzieży
      • Niepubliczne licea ogólnokształcące dla dorosłych
      • Niepubliczne szkoły policealne dla dorosłych
      • Placówki oświatowo-wychowawcze - publiczne
      • Niepubliczne Placówki Opiekuńczo-Wychowawcze
      • Niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego dla dorosłych
      • Uczelnie wyższe
        • WSB-NLU
        • PWSZ
    • Środowisko
      • Instalacje wytwarzające pola elektromagnetyczne
        • 2021
        • 2022
        • 2023
      • Program usuwania wyrobów zawierających azbest dla Miasta
      • Dotacje na inwestycje z zakresu ochrony środowiska
      • Program Ochrony Środowiska
      • Spalarnia odpadów
    • Religia
      • Parafie
        • Msze
          • Bazylika św. Małgorzaty
          • Kościół pod wezwaniem św. Kazimierza
          • Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa
          • Kościół oo. Jezuitów
          • Kościół Matki Bożej Niepokalanej
          • Kościół św. Wawrzyńca
          • Kościół N.M.P. Częstochowskiej
          • Kościół św. Heleny
          • Kościół Matki Bożej Bolesnej
          • Kościół Przemienienia Pańskiego
          • Kościół św. Kazimierza
          • Kościół św. Rocha
          • Kościół św. Jana Pawła II
          •  Kościół św. Jana Chrzciciela
      • Cmentarze
    • Media
      • Prasa
      • Radio
      • Telewizja
      • Lokalne portale internetowe
      • Kamery online
      • Filmy promocyjne
      • PLH News
  • Załatw sprawę
    • Załatw sprawę przez internet
    • Załatw sprawę w Urzędzie Miasta
    • English
    • Polski
    • Deutsch
    • Française
    • Русский язык
    • Slovenský jazyk
    • Česky
    • Українська
    • Lietuvių
    • Profilaktyka cyberbezpieczeństwa
  •  Szukaj
Posłuchaj
Flaga Ukrainy
BIP - Miasto Nowy Sącz Facebook Nowy Sącz Nowy Sącz w serwisie YouTube.com
Nowy Sącz - z lewej Zamek - Baszta Kowalska, środek Rynek miasta, z prawej Ratusz

Poniedziałek, 30 stycznia 2023 r.    Imieniny obchodzą: Maciej, Martyna

/ Miasto Nasze Miasto Historia Krótka historia

Krótka historia Nowego Sącza

     Nowy Sącz założony został na terenie biskupiej wsi Kamienica na mocy przywileju wydanego 8 listopada 1292 r. przez Wacława II Czeskiego, wówczas księcia krakowskiego i sandomierskiego, a od 1300 r. króla Polski. Lokacji miasta dokonano na prawie magdeburskim, przyznając zasadźcom, wójtom dziedzicznym, znaczne uprawnienia, łącznie z prawem wprowadzania i wymiany monety.

Nowy Sącz -makieta

 

     Nowy Sącz, dzięki korzystnemu położeniu przy ważnym szlaku łączącym Polskę z Węgrami, a także w wyniku licznych przywilejów królewskich nadawanych miastu szczególnie szczodrobliwie przez Władysława Łokietka i jego żonę Jadwigę, stał się w średniowieczu ważnym ośrodkiem produkcji rzemieślniczej i wymiany handlowej. Znamienne, iż u schyłku panowania Władysława Łokietka Nowy Sącz był w stanie toczyć z Krakowem równorzędny spór o przebieg dróg handlowych; natomiast w roku 1355 Kazimierz Wielki zwołał tutaj zjazd, na którym panowie polscy złożyli uroczysty hołd siostrze królewskiej Elżbiecie.

 

      Wybudowanie w okresie Kazimierzowskim w Nowym Sączu zamku królewskiego i otoczenie miasta murami, uczyniło zeń ważne ogniwo w systemie obronnym południowej granicy Królestwa Polskiego. Jednocześnie miasto stawało się promieniującym centrum życia religijnego i kulturalnego. Świadczyło o tym podniesienie w 1448 r. przez bpa Zbigniewa Oleśnickiego kościoła św. Małgorzaty  do godności kolegiaty i powołanie ośmioosobowej kapituły prałatów i kanoników, jak również wyodrębnienie się w południowej części Małopolski ciekawego zjawiska artystycznego, jakim było tutejsze malarstwo tablicowe i stojąca na wysokim poziomie gotycka rzeźba, której przykładem może być słynna Madonna  z Krużlowej.

 

Nowy Sącz

 

     Przejawem fermentu religijnego (silniejszego w drugiej połowie XVI w. i znacznie słabszego już w pierwszej połowie XVII stulecia) był rozwijający się w Nowym Sączu i na Sądecczyźnie arianizm, krzewiony przez Stanisława Farnowskiego, którego nauka rzadziej znajdowała posłuch u mieszczan nowosądeckich, częściej natomiast pociągała okoliczną szlachtę sądecką.

W XVII w. Nowy Sącz wyraźnie tracił na swoim znaczeniu gospodarczym i politycznym. Do regresu w znacznym stopniu przyczynił się „potop” szwedzki, w czasie którego wojska Karola Gustawa na krótko zajęły miasto, wyzwolone od najeźdźcy już 13 grudnia 1655 r. przez mieszczan nowosądeckich i oddział dowodzony przez braci Wąsowiczów.

 

Najgłębszy okres upadku Nowy Sącz przeżywał w XVIII w. na co wpływało rozprzężenie polityczne w Rzeczypospolitej, szczególnie dotkliwe w epoce rządów saskich. Słabość państwa i samowola magnatów dawała asumpt do rujnujących przemarszów wojsk obcych (szwedzkich, saskich, rosyjskich) i własnych, i to nie tylko w związku z wojną północną, ale również z powodu zwalczania się koterii magnackich, m.in. przedstawicieli Lubomirskich – rodu starostów spiskich i sądeckich.

Tuż przed I rozbiorem Sądecczyzna stała ważnym obszarem działań konfederatów barskich. W 1770 r. – na dwa lata przed I rozbiorem Polski – Nowy Sącz i południowa część Sądecczyzny zostały zagarnięte przez Austrię. Jednym ze skutków rządów austriackich było sprowadzenie na Sądecczyznę (w okresie panowania cesarza Józefa II) kolonistów niemieckich zajmujących skonfiskowane dobra kościelne, którzy wraz z mieszczaństwem polskim i osiadłymi sto lat wcześniej Żydami, aż do II wojny światowej tworzyli wieloetniczną i wielokulturową społeczność Nowego Sącza.

W okresie przedautonomicznym (do lat sześćdziesiątych XIX w.) największym osiągnięciem Nowego Sącza było utworzenie gimnazjum – pierwszej tego typu szkoły na Podgórzu; istotnym okazała się też decyzja władz austriackich o umieszczeniu tutaj garnizonu wojskowego.

 

Okres autonomii galicyjskiej zaznaczył się w historii Nowego Sącza wyraźnym ożywieniem gospodarczym oraz stworzeniem warunków do rozwoju ducha narodowego i realizacji kulturalnych aspiracji sądeczan. Szczególnie duże znaczenie dla miasta miała budowa w 1876 r. kolei Tarnowsko-Leluchowskiej, a w 1884 r. połączenia kolejowego Nowy Sącz – Chabówka, co wiązało się z utworzeniem i szybką rozbudową warsztatów kolejowych. Równocześnie miasto poszerzało swoją zabudowę, wyraźnie wychodząc poza centrum historyczne zlokalizowane w widłach Dunajca i Kamienicy. Intensywnemu rozwojowi Nowego Sącza nie przeszkodził w tym czasie nawet katastrofalny pożar, który w dniu 17 kwietnia 1894 r. zniszczył znaczną część miasta, łącznie ze starym ratuszem i przechowywanymi w nim najcenniejszymi archiwaliami miejskimi.

W czasie I wojny światowej Nowy Sącz nie doznał większych strat materialnych. 13 grudnia 1914 r. do miasta zajętego na przeciąg niespełna miesiąca przez Rosjan weszła konnica legionowa, a następnie Józef Piłsudski na czele piechoty.

 

Szybki rozkład monarchii habsburskiej w 1918 r. sprawił, że mieszkańcy Nowego Sącza byli jednymi z pierwszych, którzy poznali smak niepodległości. W ostatnim dniu października 1918 r. członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej obsadzili strategiczne punkty miasta, a 2 listopada przedstawiciele tymczasowych władz złożyli w sali ratuszowej przysięgę na wierność Rzeczypospolitej.
W okresie międzywojnia rozbudowa Nowego Sącza postępowała nadal, a zaludnienie osiągnęło liczbę  34 tysięcy mieszkańców.

 

Wybuch II wojny światowej zapoczątkował najtragiczniejszy okres w dziejach miasta. Niemcy zajęli Nowy Sącz 6 września 1939 r. prawie natychmiast organizując aparat terroru na czele, którego stanął oprawca nr 1 na Sądecczyźnie Heinrich Hamann. Przygraniczne położenie Nowego Sącza i ziemi sądeckiej sprawiło, iż miasto w pierwszych miesiącach okupacji stało się ważnym ośrodkiem kuriersko-przerzutowym przez zieloną granicę na Słowację i Węgry, a także organizowania innych form oporu, łącznie z utworzeniem silnej partyzantki w ramach Inspektoratu AK.

 

Za okazywanie patriotycznej postawy mieszkańcy Sądecczyzny zostali potraktowani  przez okupanta wyjątkowo bezwzględnie. Ocenia się, że w samym Nowym Sączu i w jego okolicach wymordowano blisko tysiąc osób, a do obozów śmierci wywieziono 2,5 tys. mieszkańców miasta. Osobne miejsce w tym tragicznym bilansie okupacyjnym zajmuje gehenna ludności żydowskiej, stanowiącej przed wojną trzecią część mieszkańców Nowego Sącza, prawie całkowicie wymordowanej na sądeckich miejscach kaźni i w obozach śmierci.

 

19 stycznia 1945 r. do Nowego Sącza weszły oddziały Armii Czerwonej, które to wydarzenie pozostawało w związku z wysadzeniem zamku królewskiego,  gdzie Niemcy zgromadzili znaczne ilości amunicji i materiałów wybuchowych.

W 1958 r. rozpoczęto realizację tzw. eksperymentu sądeckiego, którego założeniem była aktywizacja gospodarcza miasta i regionu w oparciu o lokalne walory przyrodniczo-krajobrazowe. Równie istotną decyzją było nadanie Nowemu Sączowi w 1975 r. statusu miasta wojewódzkiego, którym pozostawał do końca 1998 r.


Oprac. Leszek Migrała


 

Menu podręczne Krótka historiaNajważniejsze wydarzeniaHonorowi Obywatele MiastaHistoria herbuAkt odtworzonyKrólewskie regaliaZabytkiPomniki sądeckiePodania i legendy
banner graficzny banner graficzny banner graficzny banner graficzny banner graficzny banner graficzny banner graficzny banner graficzny banner graficzny

Warto zobaczyć:


Centrum Informacji Turystycznej Budżet obywatelski Nowego Sącza dotacje-ochrona-srodowiska Zwiazek Powiatów Polskich Programy realizowane ze środków z budżetu państwa e-PUAP Nowosądeckie Forum Seniorów Nowosądecka Karta Rodziny Interwencja w sprawach nieporządku na terenach miejskich Stowarzyszenie Sądecki Obszar Funkcjonalny Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Realizujemy zadanie finansowane ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie Młodzieżowa Rada Miasta
Urząd Miasta Nowego Sącza
Rynek 1,
33-300 Nowy Sącz
 +48 18 443 53 08,  +48 18 44 86 500,
 +48 18 443 78 63
 urzad@nowysacz.pl

Polityka prywatności i cookie
Profilaktyka cyberbezpieczeństwa
Deklaracja Dostępności
Zapewnienie dostępności
Tekst latwy do czytania i rozumienia (ETR)
Informacje dla niesłyszących (link do BIP)

Mapa serwisu
Pomoc
Kontakt
Formularz kontaktowy

------

Copyright © 2002-2023 Urząd Miasta Nowego Sącza