Sądeckie monety

W 1292 roku, założyciel Sącza (Nowego), król Wacław II Czeski, przyznał miastu w akcie lokacyjnym prawo bicia własnej monety. Potwierdzenie przywileju znalazło się w dokumentach Władysława Łokietka w 1330 r. i Kazimierza Wielkiego w 1348 r. Przez kolejne stulecia okoliczności związane z emisją sądeckich pieniędzy tonęły w mrokach historii. Dopiero w 1967 roku, dzięki odkryciu skarbu - średniowiecznych monet - w miejscowości Przyłęk koło Jędrzejowa, współcześni mogli zobaczyć na własne oczy brakteaty - monety emitowane przez miasto Nowy Sącz w wiekach średnich.
Odkrycia i identyfikacji sądeckich brakteatów dokonał dr Borys Paszkiewicz - pracownik gabinetu numizmatycznego Zamku Królewskiego w Warszawie. 
 

W listopadzie 2006 r. Nowy Sącz znalazł się w gronie miast, które zostały uwiecznione na monetach wyemitowanych przez Narodowy Bank Polski. Sądecka dwuzłotówka z wizerunkiem Ratusza jest jedną z 32, jakie ukazały się w serii „Historyczne miasta Polski”. Kryterium wyróżnienia był wyjątkowy wkład w rozwój regionów i państwowości polskiej.

„Sądecka” moneta weszła do obiegu w 714. rocznicę lokacji miasta. 
 

Nominał: 2 zł Data emisji: 6 listopada 2006 roku. Metal: CuAl5Zn5Sn1 Średnica: 27 mm Masa 8,15 g Wielkość emisji: 1 100 000 szt. Awers: W centralnej części wizerunek orła - godło Rzeczypospolitej Polskiej. Z prawej strony napis: 2 ZŁ. U góry półkolem napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA oraz oznaczenie roku emisji: 2006. Poniżej orła stylizowany fragment muru miejskiego z blankami oraz z bramą o rozwartych wrotach z prześwitem, z uniesioną kratą. Pod lewą łapą orła znak mennicy. Rewers: W centralnej części wizerunek ratusza w Nowym Sączu. U góry z lewej strony półkolem napis: NOWY SĄCZ. Na boku: ośmiokrotnie powtórzony napis: NBP, co drugi odwrócony o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami. Projektant awersu: Ewa Tyc-Karpińska Projektant rewersu: Roussanka Nowakowska

Nowy Sącz upodobał sobie Michała Sędziwoja (Sędzimira) - filozofa, przyrodnika, alchemika, medyka i dyplomatę. Jego postać i legendę uwieczniła na swoim obrazie znana sądecka malarka Ewa Harsdorf. Jan Matejko przedstawił na płótnie scenę w komnacie Zamku Wawelskiego, gdy Sędziwój demonstruje królowi Zygmuntowi III zamianę ołowiu w złoto.

Ten motyw jest też na awersie sądeckiego dukata (bonu towarowego) - "sączem" nazwanego, o nominałach: 4 sącze (mosiężny, obiegowy = 4 zł), 122 sącze (wersja kolekcjonerska - srebrny, z łezką ze złota), który wybiła Mennica Polska. Po zakończeniu emisji dukaty stały się cennym okazem kolekcjonerskim. Mincerze Mennicy Polskiej wybili 20 tysięcy mosiężnych sączy oraz 500 sztuk srebrnych ze szczerozłotą, specjalnie wtopioną, łezką. Dukaty mosiężne - 4 sącze mają wartość obiegową 4 złotych. Natomiast srebrne sącze, ozdobione złotem próby 999,9, mają walor kolekcjonerski, a moża je było nabyć za 250 zł sztuka.
- 4 sącze i 122 sącze są doskonałym elementem promocji Nowego Sącza nie tylko w Polsce, ale i poza granicami. Nasz własny dukat lokalny z wizerunkiem „księcia alchemików” - to również symbol szczęścia. Michał Sędziwój, jak mówi legenda, obdarowywał mieszkańców dukatami - na szczęście. Dlatego i my z okazji zbliżających się imienin miasta,  przekazujemy mieszkańcom, na szczęście, dukaty lokalne - mówił podczas prezentacji sądeckiej waluty Ryszard Nowak, prezydent Nowego Sącza. Miasto jest też emitentem lokalnych dukatów.
Autorem "sączy" jest medalier Robert Kotowicz. Zaprojektowane  przez niego dukaty nawiązują do legendy o alchemiku Michale Sędziwoju (1566–1646), znanym też jako Sendivogius Polonus. Alchemik poświęcił życie na znalezienie kamienia filozoficznego i opracowaniu metody zamiany nieszlachetnych metali w złoto. Sztuka ta udała mu się tylko raz. Legenda głosi, że od śmierci Sędziwoja, w 1646 roku, można go  spotkać na ulicach Nowego Sącza w noc sylwestrową. Podczas nocnej wędrówki rzuca pod nogi złote dukaty. 
Dotychczas Mennica Polska przygotowała lokalne dukaty dla ponad 100 polskich miast, gmin i powiatów. Pełnią one rolę bonu towarowego, to znaczy, że w czasie emisji można wymieniać je na towary i usługi.

Prezydent Ryszard Nowak zapowiedział, że miasto będzie elitarnym, jednym z trzech w Polsce, które wyemituje złotego dukata - "sącza". Szczegóły są jeszcze tajemnicą.

Promocja sądeckiej "waluty" odbyła się podczas imienin miasta, 13 lipca, z hukiem, przy dźwiękach strzelających petard, błysku sztucznych ogni. Happening Andrzeja Szarka przyciągnął tłumy gapiów. Rynek stał się galerią, w której stanęły posągi - żywe rzeźby "importowane" z Krakowa, a także filharmonią, w której dyrygent odegrał monumentalne dzieło na koparkę, sztuczne ognie i dymy rac...
Bohaterem popołudnia stał się Sędziwój, który majestatycznie i z godnością rozdawał sądeczanom nie tylko papierowe dukaty.
 

Sącze – dukat lokalny
 

	4 sącze = 4 złote Emitent: Urząd Miasta Nowy Sącz Organizator: Biuro Promocji Regionów   (www.bpr.org.pl) Nakład: 20 000 szt. Materiał: mosiądz Średnica 27 mm Czas obowiązywania: 11.07.2009 - 30.09.2009 Projekt: Robert Kotowicz

	122 Sącze = Wartość kolekcjonerska Emitent: Urząd Miasta Nowy Sącz Organizator: Biuro Promocji Regionów   (www.bpr.org.pl) Nakład: 500 szt Materiał: srebro Ag 500 + wkładka ze złota Średnica: 32 mm Projekt: Robert Kotowicz

Obraz Jana Matejki pt. "Alchemik Sędziwój", oryginał znajduje się w Muzeum Sztuki w Łodzi